Extracts Relating to the History of Archbishop Becket

207 EXTRACTS RELATING TO THE HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. Front MS. Lansdowne 398, in t!te British Museum. CO.M:MONICATED BY THE REV. J. C. ROBERTSON, CANON OF CANTERBURY. A PASS.A.GE which has already appea1·ed in a critical notice of Mr. Duffus Hardy's 'Catalogue of Materials relating to the Histo1·y of Great Britain,' may serve, with some abridgment, by way of introduction to the following extracts. "In Mr. Hardy's elaborate 'Catalogue' Becket occupies eighty pages, and the author enumerates no less than a hundred and twelve articles relating to him. Yet this long and carefully compiled list of materials adds hardly anything of importance to the documents which are already in print. The only pieces which, on looking through the catalogue, struck us as at once unknown to us and likely to be of any interest, were two which are contained in the Lansdowne MS. 398, and these we have lately examined. The first of them, as Mr. Hardy points out, is not noticed in the Lansdowne Catalogue, being undistinguishable in appearance from the MS. of the Life by Fitzstephen, with which the volume begins. But with folio 42 the text of Fitzstephen is broken off, and it is followed by another fragment, which, as Mr. Hardy says, 'appears to be a commemorative homily.' 1\fr. Hardy, however, has not observed that this in its 208 EXTR.:\.CTS RELATING TO THE turn breaks off with folio 53, and that the next two leaves, which l'elate chiefly to Becket's consecration, are pa1·t of another piece. The remaining tract in the same volume is a]so of the homiletical kind, and the earlier part of it is marked off into twelve lessons, for use in the service of the church. Dr. Giles has printed the beginning of this (S. Thom. Cant. ii. 316-326), but he does not seem to have been awa1·e that such rnal value as the work may possess is in the later. pai-t, which relates to the transactions after the murder. "1 To this it may be added that Mr. Bond and Mr. Hamilton, of the British _Museum, who have favoure<;l me with their opiniop.s on the ,manusc1·ipt, agree in thinking that the portion of the Life by Fitzstephen and the two fragments which immediately .follow it (foli .. 43-53 and 54-55) • are in the same handwriting; that this belongs to the end of the fourteenth centu1·y or to the beginning of the fifte~nth.; : and that the third-frag-· ment (foll. 65-75) is of the end of the twelfth century)· so that it must have been· not only c·omposed (like the pieces which precede it) but written very near Becket's· own time. I have not, except in special instances, attempted to preserve the peculiarities of spelling which· occur in the· MSS. J. c. R. I. [During the Archbishop's exile] .(Fo1..4ab.) . Multi quasi de crimine lesoo majestatis durissime a . regis offi_cialibus conventi sunt et redarguti, quod ei de faculta~bu.s suis aliquid transmisissent. (Fol.Mib.) _In Bea.ti Thomre veneratione et visitatione fue~nt : . • • Anglire primi novissimi et • novissimi primi. • Prime, emm ~ebiles," pauperes, et minores sensim repi;mt. . Postea me- 1 'Contemporary Review,' Feb~ary, 1866, ;. 275." • msTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 209 dire man.us homines adveniunt. P11Iso tandem regis timore, ei obviam exeuntibus et cla:mantibus "Osan:na :1ilio David,"1 posteaque" Totus mundus post illum abiit,"ll ita clerus, baronia, militia, et populus universus .Anglim et vicinaru.m. insularum et regnorum. statim accurrunt, catervatim ruunt, Oantuariam veniunt, ubi manus Domini distillaverunt probatiss:ima.lll.8 Yeniunt, inquam, videre ibi Dei gloriam in terris inter homines choruscan.tem in signis et prodigiis :mditis et inauditis. Tandem rex ipse paruit mortuo quem -viventem ferre non poterat. Eju.a miracula in magno volumine scripta habentlll', et extant apud plurimos.4' • [Near the bottom of fol. 45 a new division of this tract begins. The writer addresses a supposed audience of clergy and bishops.] ,,, 1,) .A. sreculo non est auditum fuisse in Romana ecclesia. (Fol.'"° • aI i quo d sch is ma quo d non .lcll_l.l retur ve1 utroque e1 e c- (Fol. 48.) torum superstite . . .. vel saltem morte alterius electorum. Nuno autem adeo mu.ltiplicata sunt mala, adeo invaluit dissensio, ut, Octaviano in schismate defuncto, secundum jam et tertium idolum elevatum sit, et ab unitate san.ctre Romanro ecclesire et Catholici papre .A.le:x:andri audientia et obedientia imperator Fredericus cum tota sua sequela discesserit sub jura-mento . . . . . Sed miserator et rnisericors Dominus matri nostrre ecclesire Romanre pacem provideat, et don.et unitatem.6 cFol.4'7b.) Sed Domine mi, rex vel imperator, quisquis es . ... . (Fol. ~b.) Hi omnes clerici quasi una fam:ilia sunt domus Dei, ecclesire sanctre, sponsre Christi, in obedientia et justitia vicarii beati Petri, domini Pa.pm. Esto, aliquis istornm vel plures mali s~nt, latrocinium e:x:ercent, fures aunt, incendiarii sunt, vel homicidoo ; forum tamen. suum haben.t ecclesiasticum, ubi conveniantur, judicentur, confessi vel convicti degradentur, et a clero postmodum summoti et discoli laicis annumerentm, et tune demu.m tui fori, ture jurisdictionis, ture potestatis esse inoipiunt, domine mi re:x, uli, si in manna tuas inci. 1 Matth. xxi. 9. 2 Joh. xii. 19. 3 " Manus meoo stilla.verunt myrrham, et d.igiti mei pleni myrrha pro. batissima."- Cantic. v. 5. 4 'fhis probably refers to the work of WiUiam of Canterbury, described in our sixth volume, p. 2. · ~ Hence it would seem that this was written before the reconciliation bet~een the Pope and the Emperor in 1177, which was soon after followed by the submission of the antipope Oalixtus III. VOL. VII. p 210 EXTRACTS RELATING TO THE derint, non evadant. Quid miruin si clerici omues de foro tantum ecclesiastico sint, ibi super quolibet crimine • conve-. niendi, judicandi, cum plurimre civitates seu castra, forum suum. et immunitatis sure privileg-i.u.m habeant super civium suorum causas ? Ecce Londonia regni .Anglorum sedes est. Cives ejus si accusentul', side placitis coronre conveniantur, in civitate sua respondebunt, et legibus suis judicabuntur; non lege duelli, non examine aqure vel ferri candentis se purgabuntJ (F 1 40 ) nisi sponte elegerint, sed ibi finis est omnis controversim 0 • • sacramentum.1 Oxenfordia similiter se habet, et afoa aliquoo urbes eadem gaudent libertate. Et forte in aliis regnis, pluribus in locis ita est. Judreis etiam proposita lege sacramentum finis est omnis litis, tam civilis quam criminalis. Nurnquid tibi, domine mi Rex, indignum debet videri, si clerus honoretur libertate quoo civibus laicis vel J udoois est indulta ? (Fol. 490.) Ut commemorem de maxima ira regum Ohristianorum, tamen ad consequentiam non trahenda, sed ut infra illam longe subsistant principes, Rogerus Sicilire, qure de jure domini Papre esse deberet, invasor et violentus incubator, domino Pa.pre reclamanti infestus, episcopis Sicilire, ad concilium. summre sedis se evocatos esse dicentibus, et ad iter se prreparantibus, ait, "Equidem obedientiam, quam Deo et domino Pap::e debetis, vobis non inhibeo; sed equi et.omnes possessiones regni mei m.eoo sunt; pedibus ibitis." Illi gaudentes (Fol. 6~.) quod aliquam contumeliam paterentur p~o Christi . nomine, pedestre iter arripiunt usque Beneventum.2 Quo audito, dominus Papa eis de virtute obedientire gratiam. habens, pedestrem nd concilium veniendi remisit eis necessi. tatem, et mandavit red.ire ad propxia. Rex .A.nglire Willel. mus secundus, beato Anselmo offensus in exilium eunti, m:isit post eum non8 itinere ei additum quendam de familiaribus .clericis • suis. Qui celans propositum inter alios sancti archiepiscopi clericos4 habebatur in honore, quasi unus ex illis intrans et e)Ciens, et archiepiscopi ad mensam assessor. Ventum est ad mare. Una dierum aiire sereno, vento secundo, cum equi starent et in littore 13ssent sarcinre et impedimenta, ut in nav:em admitterentur, ait ille clericus regis sancto archiepiscopo Anselmo, "Domine, ut corpus vestrum retineatur nullum ha.bet dominus rex potestatem r sea facultates, quas 1 Htib. vi. 16, 8 Sic l\-1S. 2 MS. Boneventum. • MS, Clericis, HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 211 extra regnum ejus asportare paras, aurum et argentum, ad opus regis ex ejus prrecepto retineo, et hue ad hoe veni." Mox fecit e scriniis et clitellis et loculis omne res ex:trahi et :fisco sociari. Sanctus archiepiscopus patienter sustinuit, et pauper navem ascendit. Quo cum appulsus esset audito, comes Flandrire eum focultatibus tanto viro dignis et necessariis sufficientissime instruxit; sed et rex Francoru.m. et magnates Gallire pia compassione idem fecerunt. San.ctus .A.nsolmus Oluniacum venit, ibique moram fecit usqu0 dum r ex humanis rebus exemptus esset, proh dolor, eo fotalitatisl modo qui tantum regem, tarn illustrem principem, si Dc:mm arctius amasset, non deceret. [After relating the plunder of the Archbishop's palace by the murderers, the author goes on as follows:] (F 1 Slb) Ad hrec quid fecerunt justiciarii prresidesve provin- 0 • • ciarum, vicecomites seu alii officiales regis, vel habitatores regni omnes in pacem servandam jurati ? Equidom illos scelei-atos, illos parricidas, sacrilegos et prredones, per stratam publicam diebus itinerantes iupune abire dimiserunt ad proprin,. Et postea fere per. annum in .Anglia commorati sunt, ludcntes in avibus creli et canibus venaticis. Ubi sunt sacramont..1, pacis conservandre? Sed dicitis, "Rex ipse dissimulabat." Contra. Immo, conventus postea a cardinalibus ad hoe :cn:issis, plene· et plane negavit, et juravit se mortem ejus noluisse neque prrecepisse; et qu:ia propter eum, licet non per eum, ut se pur- •. gavit, ooo:isus est a suis aulicis, absolvi impetravit et preni:. tentiaa imploravit remedia. Sed et hie episcoporum et cleri .Anglioo admiranda est negligentia. Nullus mutire ausus est, nullus £ere ausus est parricidas illos e:x:communicare. Cantunriensi ecclesire versa erat citha,ra2 in luctum, organum in vocem flentium/1 cantatio in plorationem. Nulla ecclesia cu~ illa matre sua Oantuariensi ploravit, nulla cessavit a divi- (Fol. 52.) .m•s , cum poti•u s vel sp•n n•s ecc1 e s1• arum ob s t ru1• d e b m•s - sent . aditus, ut inter vestibulum et altare plorare deberout sacerdotes et levitre ministri Domini, et dicere, Paree, Domine, parce clero et populo tuo, et ne des hrereditatem tuam in perditionem.4 Equidem propter peccata cleri ma:xime et populi A.nglire ita flagellata est ecclesia Anglicana in patris sui :percussione et perpessione. 0 episcopi .Anglire, ita destitutus 1 • MS. fncilitatis. 2 This word is faintly written in th.e margin. 3, Job xs~. 31, 4 Joel ii. 17. i>2 212 EXTRACTS RELATING TO THE fuit bonus arehiepiseopus vester oecisus vestro1 et ultione; sieut vivens vestri aux:ilio et eonsolatione. Solus relictus fuit in certamine. Equidem dix:i.t de vobis dominus Papa .Alex .. ander, durante • adhue distantia regis et archiepiseopi in exilio morantis, cujus litteras et mandata reci.pere noluistis, cujus potestatem et obedi.entiam appellationibus vestris annuis et annum includentibus frustratorie delusistis: "Magis," inquit, "eonturbant animam meam episeopi ..A.ngliro, qui obedientiam promiserunt et observare contemnunt, quam episeopi .Allemannire, qui in schismate isto, imperatoris timore ineumbente super eos, nobis obedientiam nee promiserunt nee observant." Item illud Henrici Londoniensis, "notre per oppida buecre,"2 a multis aud.itum est. Erant in ecclesia Beati Pauli Londoniensi una dierum aliqui episcopi et abbates considentes ad cognitionem quarundam causarum ecclesiasticarum e:x: • prreeepto domini Papoo, et multitudo magna clericoruro, civi.um, militum, et aliorum cum eis. Intraverunt forte et quidam Judrei Londonienses, qui talibus et aliis se ingerunt conventibus ad repetendum si quos ibi viderint debitores suos. Inter quos et (Fol. 62 b.) quidam Judreor~ epis?opu~ venit.. Cui Henricus ille dicax, "Bene veniat," mqmt, "ep1scopus Judreorum; recipite illum in consessum3 ; equidem fere nullus est episcoporum .Anglire qui non fraudaverit dominum suum archiepiscopum Cantuariensem, prreter istum ; in hoe episcopo Israelita dolus non est." Omne hoe malum, 0 episcopi Ang lire, ex regia in Deum et ecclesiam sanctam injuria ortum, fotum coaluit ex vestra ab unitate cum archiepiscopo vestro di.scessione, ex diseordia vestra intestina, ex timore vestro terreno. Putabatis vos habere archiepiscopum vobis similem, qui suis possessionibus timeret, suam cognationem dita.re et dilatare qurereret, qui suam carnem fove:ret, qui tempore persecutionis vel sileret vel sub dissimulatione in justitire4 et libertatis ecclesiasticre dispendium dispensationem admitteret. Non sic erat, non sic. Bonus archiepiscopus vobis erat, et non agnovistis eum . . . . . . . Oognationem suam cognatus Anglorum5 posthabuit, nisi quem 1 Some word with which vesflro ought to agree has been omitted. 2 .Juvenal, iii. 35. 8 MS. Concessum. 4 M.S. Et libertatis in justitire. 6 This might seem to favour M. Thierry's idea that Becket was of Anglo-Sa~on descent, and was a champion of his people against the Normnn conquerors. But ought not the reading to be cognatis ali01·um! HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 213 meritorlim qualitas commendaret, aut de quo, juniore ad.hue, ex home indolis £lore fructum vitoo melioris speraret. Carnero suam non fovit, immo a die consecrationis sum domuit cilicio asperiore et esu vel potu parciore. Tempore pacis fregit qure dominari vellent in eo carnalia desideria. Tempore persecutionis inventa est ejus prmsto quam pro ecclesioo causa et libertate ecclesiastica poneret anima . . ... [Fol. 53. The section ends with a prayer for the Church and kingdom. Then begins a discourse on the heathen fashion of celebrating birthdays, as exemplified by Pharaoh and Herod; and it is said that instead of this the Christian usage is to celebrate the day of death" sive poonalis, ut martyrum, sive simpliciter fatalis, ut aliorum." Fol. 53* ends, while this subject is still in hand, with the words "adjecit fidelium devotio."J II. [The second fragment begins on fol. 54 with the words] cleri, frequentia magnatum, concursu militim et populi, pari omnium lretitia, lmta, hilaris et jocunda, ut plane velle viderctur Deus, q_uod ita plene volebat clerus, militia et populus. Hora diei quasi quarta, compositis omnibus prreparatoriis, et episcopis suis episcopalibus instructis, reliquisque ecclesiasticis persqnis prout competebat ordinate et ornate se habentibus, a revestiario ecclesire usque magnum alto.re ille venerabilis electus Thomas progreditur, in capa nigra et superpellicio, ut clericum decebat et arcbidia.conum. Fuerunt qui post martyrium ejus dicerent, quod cum ordinandus processit, habitum monachi et cilicium, in quo inventus est martyr Christi, intus gerebat absconditum; sed quod vel quando illa scema1 religionis notro Deo sed absconditre hominibus susceperit, hujus consilii restim.o non fuere multi conacii vel participes. Ante illud sacrum altare super gradus prostratus, orationi aliquamdiu incubuit. Erectus in chorum coram est adductus; sed quia aulicus fuerat, regis s[cilicet ?] officialis et cancellarius, ne postmodum posset Cantuariensis ecclesia occa.sione ejus perturbari, si rex mutato circa eum affectu vellet ab eo exigere ut suas exponeret rationes, seu super mutuis, seu super redditibus vacantium episcopalium ecclesiarum vel abbaciarum, seu super castellariis et 1 "Seema vel scltema proprie usul'patur pro habitu monastico" (Ducange, s. v.). We ought, of course, to read either itlud sce,na or illa scematu. 214 EXTRACTS RELATING TO THE servitiis militaribus, primo petivit Cantuariensis ecclesia dicens, "Si persona ista libera et immunis et ab omni sreculari querela.1 no bis tradita fuerit, parati sumus eam talem recipere, et ordiu. andam episcopis reprresentare." .A.d hrec domini regis primogenitus et hreres, postmodum rex Henricus tertius, tune major decenni, jam juratis ei omnibus de regno, sed et bonus F L 4b) comes de Legrecestrie Robertus, principalis justiciarius < 0 6 • .A.nglire, aliique officiales et comites et barones regis, qui fere omnes ade1·ant, eundem Thomam ex parte regis tune transmarini, et ejus mandate et prrecepto, Cantuariensi ecclesire a cancellaria et omni sreculari officio et debito et querela liberum et :immunem, solutum et quietum, reddiderunt. Oumque de manus impositione pro dignitate ecclesiarum suarum contentio soleret esse inter Rophensem episcopum, ejusdem .A.rchiepiscopi Cantuariensis capellaJ:J.uro, et Londoniensem episcopum, .Archiepiscopi' decanum, ibi alter [ c ].ari desitum est, et W yntoniensi opiscopo; qui Londoniensis absentia, vel cum vacat ecclesia illa, vicarius est, illa manus impositio et ordinationis celebratio salvo j-ure cujuscunque est delata pro bono pacis, tum pro reverentia illius festivitatis, tum pro a.uctoritate ipsius domini • Wyntoniensis. Igitur anno Dominicm inca.rnationis millesimo centesimo sexa.gesimo secundo, operante Spiritu. Sancto, manus imponente Henrico Wyntoniensi episcopo, beatus Thomas Cantuariensis ordinatus est archiepiscopus. In illa consecratione perfusus unctione olei exteriore et visibili, pera.mplius et perfectius perfusus est unctione misericordiro Dei, rore Spiritus Sancti interiore et invisibili. Reddidit cum ibi Deus de potente sreculi pauperem Christi, de sreculari (ut videbatur) ecclesiasticum, de mundane coolestem, de carnali spiritualem. Quam laudabiliter exinde vitam instituerit, quantum quotidianis incromentis virtutum perfectioni addiderit, qualiter etiaro postmoduro aborta [ oborta ?] ad versus eum at clerum seditione pro ecclesire libertate laboraverit, et contra principem et potesta.tes regni usque ad ID;01·tem decertaverit, in vita ejus et passione descripta latius exequuntur. Quam. felix fuisset Anglia sub pastore tali, si aliquamdiu advixisset in · regno, qure ita feliciter magnificata est ejus festinato (Fol,66,) martyn•o l Qu am b eat us fui sset rex suus tali archiprresule, si ejus adquievisset monitis et consiliis, qure vel ab ipso sancto sibi transmissa sunt exule I 1 There seems to be something wrong here. Perhaps insert soluta. IIISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 215 In crastino autem ordinationis sum, cum eum de dono suo preoibus sollioitarent joculatores, id genus hominum, qui plul'imi affiuxerant, respondit eis modeste, "Non sum qui fueram cancellarius; qum retro sunt oblitus, debeo me in anteriora extendere. Pecuniam ecclesiasticam in usus ecclesim et pauperum erogandam suscepi; eam vobis dare non habeo ; itemque proh:ibet beatus Gxegorius mintis et joculatoribus aliquid dari, ut sic saltem coacti ab illa vitro sure cessent scurrilitate, et ad aliquod honestum se conferant exercitium." Idemque beatus Thomas, qui ita dare consumptoribus et bromiis non adquievit, inter cretera sanctitatis sure opera adeo pauperibus extitit benignus, afflictis compatiens, ut misericordire operibus maxima habundaret, et domus sure eleemosynam solitam de suorum constitutione antecessorum admodum augmentaret. Viduis prmterea desolatis, pupillis quoque et orphanis, infirmis, inclusis, visitationis manum e:x:tendebat, et eis opportunum pro tempore consultum fer1·e satagebat. Pauperibus quoque collegiis monachorum et monialium mittebat quinque marcas, simul sum.mas frumenti, ut de archiepiscopalis facultatis copia omnium, si :fieri posset, egenorum sustentiu·etur inopia. ~jus ordinator vene1·abilia Henricus Win.toniensis, quem patrem suum scribens ei salutabat, eum a die ordinationis ejus admodum dilexit, et ei in e:x:ilio ipsius postmodum munificus et offi.ciosus esse curavit, et :frequenter eum coluit in aureorum et argenteorum suorum fFol.GGb.) trans~ssione .. f~vis hie erat edi~us regibus,l primi Henr1c1 seremss1m1 Angforum regxs ex sorore nepos, regis Stephani frater, et illius regis Henrici secundi quasi avunculus. Iste cum omnimodis et in.finitis supra omnes episcopos .Anglire habundaret divitiis, regemque thesauri sui hroredipetam ipsiusque o:fficiales ad eum quasi jam retate confectum oculos -retorquere intelligeret, maluit thesauri sui Christum facere hreredem, habuitque gratiam quoo aliorum divitum rara esse conspicitur. _Vix enim aut nunquam datur alicui thesaurum congregare et disgregare. Itaque ita magnific~, ita laudabiliter, aurum suum, argentum, pallia, gemmas pretiosas, supellectilem variam, infra triennium suum dispersit, dedit paup0ribus, ut thesaurizans in crelo £soi reo-ii officiales divitiarum suarum et re frustraret et • t:> spe. "V re mihi I pro nobilitate generis mei parsum est mihi, n:on fu.i dignus in hac persecutione martyrium vel contumeliam pati pro no mine J esu. Temp us rneum prope est; quando Dec 1 Hord. Od. i. 1. 216 EXTRACTS RELATING TO THE placuerit, apponar ad patres meos; sed cum reliquo corpora meo manus hrec mea non putrebitJ qure ilium sanctum Dei martyrem ordinavit archiepiscopum/' Ipse beatus Thomas exoret Dominum pro omn.ium £.delium salute vivorumJ r~quie defunctorum. Amen. m. [This fragment does not appear to contain anything new as to the Archbishop's life . .After relating how the murderers carried off from the palace the plate, etc.J "qure omnia archiepiscopo e:x.eniata erant/' the writer goes on :-J Recedentes ab interfectione cum pompa suaJ (siqui( Fol. 65 .) dem et dremones pompam habent,) diversa loca et castella peragrarunt, gloriantes et dicentes se diabolum interfecisse. Vere dominum suum diabolum interfecerant. Aduncatus leviathan hamo passionis hujus, inescatus carne hostire istius .... . . [After an argument that miracles were necessary (Fol.65b.) m• the prl•D l•lt i•v e Ohu rch .J Co ns tat ergo et m• h oc tempore vel fi.dem periclitatam esse, vel persecutiones :im:minere, in quo tot et tanta miracula dignatus est Dominus declarare, et martyrem suum tam gloriose magnificare. Passionem ergo beatissimi Thomre non potuit mun- (Fol. 66b.) du s tac ere, qm•a quamvi.s h omm• es s1·1 e rent , sa:x:a et lapides clamarent. .A.udita autem primo fa.ma hujus tantre ne.: quitioo, non cito credidit scelus quod horruit, donec testes testibus succedentes rem detestabilem factam lamentabiliter indi"l caverunt. V ulgare proverbium, "Raro falsum esse quod ab omnibus canitur." Eodem die passionis beati Thom~ quidam de Cantuariensi ecclesia mare adierunt, et, ne iter eorum ab observatoribus por .. tuum intercluderetur, statim transfretaverunt, rem nefandam et inauditam in nostro tempore, immo, in aliquo tempore, felicissimo Papre .A.lexandro indicaturi. Quorum iter ita prospere a Domino directum est per sanctum martyrem Thomam, ut ne unam quidem in itinere molestiam sustinerent. • Sed nee defue~ ran.t ministri Zabuli,1 qui passioni ipsius insultantes et quasi congratulantes victorire regis ..A.nglorum :S:enrici, in N ormannia tune ' • 1 So the MS. reads in this place, although we have. had diabalum, It little above. HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 217 agentis, rem ut acta erat victoriose referebant. Quod audieus prrefatus rex, rem ut futura erat suspicatus, infamiam necis et proditionis archiepiscopi in sugillationem personre sure et in obprobrium potestatis sure redundare cognovit. Quod quamvis, ut dicitur, ipse non prmcepit, ipse tamen non prohibuisse, immo satellites suos ad hoe verbis exasperasse, dinoscitu.r. Propter hanc ergo causam vehementer indoluit, sicut David in morte Saulis vel in interfectione Abner; alia tamen causa. David enim quia inimici occubuerunt, ipse quia mortem amici,1 imm.o amicissimi sui, sibi novit imputari. Licet enim rex ejus fuerit in:imicus, ipse tamen regis intimus amicus erat. Et licet illis doloris alia et alia fuerit causa, similis tamen mmstitia. Prefatus enim rex, audita archiepiscopi famosa. morte, cui pacem remeandi in Angliam indulserat, et quern in amicitiam sub testibus et sponsionibus receperat, ita indoluit quod rumorem hunc recitanti neque responsum ded [er] it, nequ.e in ma die cum aliquo colloquium habu [er] it, sed in conclavi receptus usque ad vesperas cibum non sumpsit. Et sicut David lugens fi.lium suum Absalon, ita mente consternatus est. Sed recens dolor intensior solet esse in principio, processu vero temporis vires amittit, infamiaque inproperata prim.a incutit pudorem, diuturna vero et assueta contemptum. "Iram," inquit poeta., "atque animos a criroine sumunt.''9 Si enim consuetudo altera est natura, usus mancipatio accipitur PTO ratione. Stultorum consolatio est vetus consuetudo, sapiens autem ma.lam consuetu- (Fol. 67.) dinem _depre~ensa~ mut~t cons~io: S~:pe ~ctus ~e:x, quem m pr1mord10 nec1s archiep1Scop1 1ta mdolmsse diximus, instinctu perversorum hominum, et quasi in decentia.3 regis, jam aut parum doluit, immo nihil, aut omnino dolorem dissimulavit. Portus e:nim. maris et littora subtiliter observare prrecepit, ut nullus monachus, nullus clericus, nee olia suspecta persona ab Anglia egrederetur, qure hoe facinus perpetratum Romro vel alibi propalaret. Miroque modo in:notescere timens longius innotuit. Regem tamen ab hoe facinore excnsare vellemus, si infandos illos mortis auctores in regno suo non reciperet, si per civitates suas et castella ire non indulgeret, si in silvis suis et venationibus venari non permitteret, si eos non tueretur, si eos non defenderet. Quod fortassis fecit quia ipsos satellites amore suo vel timore cognovit fecisse quod fecerant. * * * * * 1 MS. Inimici. 3 Sic MS. 218 EXTRACTS RELATING TO THE A udiens etiam rex magnalia Dei et mirabilia qure per sanctum martyrem suum Thomam fecit, non credidit, sed votivos horines sanctum martyrem poscentes regia majestate prohibuit, suos qui ierant, corripuit, quicunque Cantuariam irent, observare fecit. Sed, Deo gratias, numerus et fides superavit. Et quia "quidquid multis peecatur inultum est,"1 ad tempus adquievit. Sed ut dicunt (utinam nee diceretur nee verum esset,) in corpus sancti martyris vel in ecclesiam Cantuariensem vindicari minatus est; usque adeo enim iniqui susurratores et serpentini instigatores eum exasperaverant. Sed etiam hoe consilium, immo inpetum, in melius mutavit Deus quando voluit; cito enim, ut sapiens princeps, ab hujusmodi proposito refo.bebatur; nee ulterius aliquid hujusmodi minitans, de auro et argento et creteris obla.tionibus, quie ad sanctum martyrem deferebantur, priori Cantuariia et creteris fratribus sibi debere dari mandavit. Sed, Deo gratias, cito et ab hac e:x:actione resilu. it, Dominus enim cor regis ad pmnitendum et ad credendum de die in diem emollivit. Quia ergo, ut ait Salomon,!! " qui (Fol. OT b.) credulus e~t, pusi?-i ~nimi est," _et simil~~r qui nunquam credit, obstinati, rex nee c1to credidit nee nunquam, sed e:xitum rei probare volens sustinuit ad tempus, Quant.us vero pudor omnibus Anglicis ubicunque terrarum peregrinantibus incutitur, quanta infomia congeritur, non facile dietu est. Vocantur enim proditores, vocllJl.tur fures et sieari:i et episcopomm suorum interfeetores; et cum modica A.nglorum portio hoe elogio fermentata sit, vitium in totani massam redundavit. Olerici quoque in Ga.ilia philosophantes expulsi sunt cum dedccore et magna confusione, impletumque est illud poeticu. m.- " Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi."3 Ohristianissimus etiam re:x: Gallire, et archiepiscopi et episcopi et comites et barones, inter dominum regem Angliro Renricum et dominum archiepiscopum Thomam medii et sponsores, lit. teras et epistolas querelam et calumpniam eontiuentes ipsi regi Anglorum dfrexerunt, qurerentes ab eo quare tantum facinus contra sponsionem. eorUDl vel ipse fecisset vel a satellitibus suis ipse fieri permisisset, cum ejusdem seeleris machinatores nee 4ampnasset nee exterminasset, cum eos habere potuisset. Et tum minis tum crebris admonitionibus ei mandaverunt quatenus 1 Lucan. Pharsnl. v. 260. ~WhereP 3 Horat. Ep. I. ii. 14. HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET, 219 aut purga-ret se de hoe crimine, aut ecclesire eatholieaa condigne satisfaceret; sin autem, eos adversarios et hostes collateraJ. es in perpetuum haberet. Quibus prredictus rex respond.it, admissum facinus nee se prrecipiente nee volente perpetratum, et se neque factum neque factores tutari velle, et se super hoe facturum quidquid facere haberet. Sed quia neque purgatio e:x.aminari neque satisfactio discerni sine Romano ponti:fice posset, omnes hinc inde voluntatem et mandatum domini Papre .A.lexandri prrestolati aunt. Sciens autem rex se super hoe ecclesioo satisfacere non posse, neqne pacem neqne veniam mereri, nisi prredictos proditores puniret, et traderet Satbanre in interitum carnis, ut spiritus salvus fieret in die Domini,1 verecundans hoe in ipsos exercere, quia propter enm, licet non per eum, hoe fecerant, eos in Scotiam secedere, et ibi juxta morem patrire in pace latitare, aut prmcepit ant consuluit. Quo pergentes flagitiosi, a rege Scottorum et a suis, quasi a bonis Christianis, repulsi aunt, et, nisi timor et autoritas regis .A.nglorum resisteret et fieri prohiberet, in patibulis suspenderentur. Revertentes e1·go in .A.ngliam et finem exitus sui ignorantes, unus eormn, acilicet Willelmus de Tmci, statim compunctns et pcenitentia. intima ductus, sicut publice peccavit, publicam satisfactioncm promisit, et in continenti, sponte et nullo cogente, prroter necessitate [ m] e:xilium subiit, et ad mise:ricorcliam domini Pa pre, omnibus suis reliotis et ineonsultis, solus quasi publice pcenitens properavit. .Alli tres similiter, eadem compu.ncti necessitate., idem promiserunt, sed prius consi1ium regis prretemptare disposuerunt, et [ ut ?] secundu.m quod faceret, et ipsi face- (FoJ, 68.) rent. V em.e ntes ergo a d regeni, e t 1. psum super h oc negotio consulentes, tale acceperunt responsum, ".2Etatem habere ut ipsi pro se loquerentur, et se ipsos ulterins tneri non posse nee defendere, quippe qui et ipse necessarinm habnit se ipsum pur ·gare.'' Videntes ergo se non nisi in bivio constitntos, ut aut punirentur aut publicam poonitentiam agerent, censuernnt melius esse incide1·e in :roanus Domini quam. in manus hominmn, et divino subjici judicio qua,m terreno. Compunctique et poonitentia m.oti, se judicio et misericordire d.omini papre Alexandri submiserunt. Sed quid faceret ille ? Si eos omnino repelleret, sine misericordia diceretur; si eos benigne reciperet, sine justitia ,• et, si in eos clementius ageret, a.Iii ad consimile facin.u s incitarentur. Durius autem in eos age.ms, vel se acturum prom1t- 1 l Co1'. v- 5. 220 EXTRACTS RELATING TO THE tens, faciem suam vel colloquium non cito indulsit. Creterum ne desperarent, non tempus subtraxit ...... Tandem ergo dominus Papa, vi.dens prrefatorum peccatorum prenitendi constantiam, misertus eos recepit, sed durius e:x;ammavit. Corripiensq_ue eorum vesaniam, gravius in eos puniendum censuit, si non intercessisset pro eis tot sanctorum et fidelium. virorom flagitatio. Siquidem secum detulerant supplicationes regis Anglire et aliorum quorumcunque poterant, ut quacunque satisfactione veniam consequeren.tu.r. Ta;rdius vero eos audiens domin.us Papa, tandem subjicientes1 se ex toto censurre ipsius prenitentiam indixit . . . . . Prenitentiam autem illorum supradictorum factiosorum talem fuisse audivimus, ut prreter privatam pranitentiam, quam omnibus die bus vitre sure in jejuniis et orationibus et eleemosy( Fol.GSo.) ~--facer~nt, loca s~ct~ _Jer_osoli~orum adirent, ~t ibi xm1 anms cum arnns militar1bus m templo desel'VJ.rent, et contra paganos dimicarent. Alioqui si non resisteret dignitas .A.uglorum, qui nullo peccati delicto in exilium delegantur,Z iUorum gravissimo delicto nulla sufficeret prena sine exilio. Verum. perpendens Dominus Papa satis esse exulari, tot annis J erosolimis rnilitari, 3 et causam necessariam esse propter irruption. em paganorum, qui tune temporis Christianitatem occupaverant, in.dicta illis pmnitentia proodicta, et ab illis accepta, dirnisit eos, ita sane ut hoe tempore in poonitentia J erosolimis peracto Romam redirent, et se de cretero consilio Papoo qui tune sanctre Romana:, prreesset ecclesire subjicerent. Duo ergo eorum statim in continenti gratanter pmnitentiam susceperunt; alii vero duo, inflictre poonitentire pondere, ut sibi videbatur, profligati, ad tempus resiluerunt; sed postmodum et ipsi adquieverunt. 4 Episcopi quoque qui adhuc vivente archiepiscopo Thoma a summo ponti.fice Romano vel officio vel com.munione privati era.nt, quorum instinctu superius dix.imus ipsum archiepiscopum tam ina.udite ad extrema perductum ( et utinam in hoe i Qu, Subjicientibus. 2 The privilege that no Englishman should be obliged to go beyond the seas by way of penance is said by some to have been acquired from Pope Benedict III. by Ethelwulf, the father of .Alfred the Great. Others say that it was bestowed on Canute, when he visited Rome. See Thom. Rudborne, Hist. Winton., in Wharton, .A.ngl. Sacra, i. 202; Gaimar, in Petrie, Monum,. Hist. Brit. 821. 3 Sic MS. 4 This sentence seems to be in a different hand from the 1·est. llISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 221 falsi essemus), unicum et ipsi remedium reconciliationis invenerunt, videlicet, ut adhibitis vel prremissis aliquibus intercessoribus, quos dominus Papa refutare vel repellere vereretu.r, ad misericordiam ipsius confugerent, et vel purgarent se vel satisfacerent. Siquidem antea clericos suos cum muneribus et supplicationibus Romaro direxerant, nee aliquo modo sine prresentia sua [ domino Papre vel legatis ipsius] 1 e:xhibita reconciliari poterant. Innitens ergo dominus Eboracensis tuitioni et prresidio et auctoritati quorundam magnatorum.2 de curia Romana et intimorum amicorum domini Papre, contestansque se immunern criminis sibi illati, purgationemque promittens, ipsis et al:iis collateralibus domini Papoo manu nuntiorum suorum infinita data pecunia, non cito gratiam promeruit, sed ejus suffragatoribus restitit dominus Papa non mediocriter. Sed aliquando sedula postulatione et illorum improbitate victus, rationem simul et necessitatem considerans, propter ipsius et aliorum desperationem, canonica, mediante purgatione, ut nee per ipsum nee propter ipsum domin.us Cantuariensis inter:6.ceretur, archiepiscopum Eboracensem officio res-tituit. Londoniensis vero, totius ecc1esire precibus innitens, eadem ratione seu necessitate, canonica prreeunte purgatione, ut nee ipso faciente nee volente interfectus esset dominus Cantuariensis, eommunitati revocatus est ... ... . [Tb.e King sends repeated missions to tb.e Pope, but without effect.] .... (F 1 69 b) Iterum autem atque iterum rex perpendens quia 0 • • supplicationibus nihil proficeret, sed rnagis curiam Romanam exasperaret, domino Papre nuntios et hujusmodi mandatum direxit, ut si in eum durius aliquid ageret, ipse parti schismat-icre adhrereret qure tune in Alemann:ia schismate Octoviani3 aberraverat, vel ipse apostolicum suum tertium in terra sua faceret, et pro curia Romana in nullo ulterius obsecundaret. Et horum fortassis alterum fecisset, nisi consilium ~t voluntas Lodovici regis Gallire simul et timor et proprius pudor restitisset; sapiens enim semper in malefactis pudorero veretur . . . . . Suprad:ictis ergo causis omnibus, vel aliqua ex multis, rex a concepta destitit prresumptione, sed adhuc quasi prrepotens et dives in sua perstitit exactione. 1 These words m·e in the margin of the MS. 2 Sic MS. 3 Sic MS. 222 EXTRACTS RELATING TO THE [The King offers to submit to the judgment of the Church. The Pope sends Albert and Theotwin as legates for the settlement of the affair.] Venientes ergo longo {tinere ad terram prrefati regis (Fol.70b,) F rancorum, h onori fi. ce a,_u_ eo et a,_u_ omm•iu.. us sm• s suscept ' 1 sunt} prrestolantesque in Gallia nuntios suos ad scitandum regem Anglire paraverunt. Audiens vero sreped.ictus rex Anglorum adventum apostolicorum legatorum-sive contempnens mandatum domini Pa.pre, sive ingruente necessitate avocatus, nescioa Normannia, in qua tune temporis agebat, in. .Angliam. transfretavit. Nullamque ibi moram faciens, ad Riberniam, in qua exercitus ejus in expeditione ad terram illam sibi subjuga.ndam morabatur, navigavit, ibique fere per d.imid.ium annum perendinavit, :6.liumque suum, novum videlicet regem, in loco suo ad faciendum quod ipse facere deberet, reliquit. Quod audientes legati, se esse delusos existimave1·unt, et per diversas terras et ecclesias pergentes emendaverunt quod potuerunt. Statimquo mittentes in .Angliam, in die tertia ante natale Domini ecclesiam Cantuariensem reconciliaverunt, et o:ffic:ia, sua celebrare apostolico. auctoritate monachis ejusdem ecclesire indulserunt. Oonquestique sunt valde de absentia regis, quem paratum ad satisfaciendum et mandatis donrini Papre obediendum existimaverunt. Sed secus contigit, quum qui eos ad sui examinationem expectasse debuit, longius abscessit. Tune convocantes eonci1ium quod tune prre manibus habere poterant, comm.uni deliberatione et consideratione viros industrios et commendabiles persona.s~ videlicet Henricum episcopum Baiacensem et Ricardum abbatem Valacensem et alios cum illis, ad regem in. Hiberniam direxerunt, et apostolica scripta ei miserunt, mandantes ei et subtiliter qurerentes ut si ipse in Normanniam redire et mandata domini Papre audire \rellet et obaudire, rescripto indicaret; sin autem, et hoe ipsum certifi.caret, et ipsi peracta injuncta sibi obedientia, et negotio in quantum possent e:x:eeuto, cum despectione sua et confusione in patriam repedarent. .A.ccipiens autem rex simul cum apostolicis scriptis mandatum et consilium Lodovioi regis Gallorum, et aliorum nom:inatissimorum episcoporum et baron um, se quam cito posset venturum promisit, et legatos cum bona pace et bona voluntate prrestolari humiliter ex.ora-vi.t. Quod libente1· fecerunt, pro nihilo ducentes gravari vel treilio a,:ffici, ut ipsum. ad emendationem provocarent, et sanctre matri ecclesiro debita jura. restituei-ent. HISTORY OF ARCllBISHOP BECKET. 223 In anno igitur secundo post passionem felicissimi archiepiscopi et ma.rtyris Thom.re, jam transacto ferme dimidio anno postquam legati in Galliam venerant, t3t adventum regis expectaverant, postquam idem rex multa pericula terra marique oum exercitu suo sustinuerat, et maxi.me in Hibernia, ubi coram oculis suis milites sui fame et egestate et inedia et multimodo languore periclitabantur et moriebantur, tandem perpendens securius esse inde discedere quam ibi manere, jam restivo tempore serenante remeavit cum paucis in Angliam ab Hibernia, (Fol. n.) suis i~i re~ictis in ~xp~ditione. ~ ullamque mor~m in .Angha faciens, statun in N ormanmam transmeavit, adventumque suum, ut mandatis dornini Papre obtemperaret, et ecclesire Dei, si eam in aliq_uo lreserat, satisfaceret, legatis mandavit. Qui coadunato concilio suo cujusque ordinis et gradus, ecdesiasticai·um personarum laicorumque numerositate confluente, Saviniaci primo contra regem convenerunt. Postquam vero prresentiam suam sibi invicem exh.ibuerant rex et legati, prremisso salutationis eulogio, ut assolet, "Bene," inquit rex, "vos venisse in terram nostram optamus, et ad regni nostri emendationem et confirmationem desideramus ;" benigncquo eos suscipiens, et benignius in principio audiens, prostwtus solo tenus pedi\ms eorum, quasi sanctro Romanro et apostolicoo sedis vicariorum et legatorum, de commissis suis, si in nliquo sanctitatem patris sui, serenissimi Papre .A.lexandri, vel curire Romanro lresiss-et, cum satisfactionis promissione veniam precabatur. A morte vero archiepiscopi Thomre, de qua dudum impetebatur et reusjudicabatur, et jam per annum inter dominum Papa.met ipsum causa ventilabatur, ita se immunem esse dice bat ut in nullo sibi consciret quod per ipsll.Ill illud facinus fieret; verumtamen si propter ipsum, neque se negaturum neque defensurwn, tamen. satisfacturum. .A.c • illi, ut prudentes viri et litterati, 13ibi undique a cavillationibus et fallaciis prrecaventes, et :maxime ne indignum quid san.ctre ecclesioo et curioo Romanre facerent, et culpa a domino Papa in eos redunclaret, et infamire nota ab universali ecclesia, timentes in a.liquo surripere, vel ma.gis sibi surripi ab aliquo, justitim summopere intendentes, et• satll:lfactio-ui regis sum.ma vigila.ntia consulentes, hujusmodi sermonibus ipsum co:rnpella-verunt. "Novit prudentia. tu.a, rox invictissime, sanctissimum patrem tuum, immo, omnium ftliorum ecclesire, A.lexandrum, qui te paternis visceribus comploctitur et diligit, tui memoriam iudesinenter faciens in si1.nctis224 EXTRACTS RELATING TO THE simis orationibus suis, nos indignos servos J esu Christi, ca,usa salutis ture et posteritatis ture, et pro stabilimento regni tui, et pro comm.uni sanct::e ecclesire utilitate, in has remotas a sedibus nostris provincias dire:risse. .A.udivit enim et vehementer indoluit quredam opera detestanda et Deo et hominibus, et Ohristianis ma.rime aliena, perpetrata in regno tuo, et culpam et causam in personam tuam redundare. Qui ta.men semper bene opinans ·de te, et bonam spem concipiens de te, qui se:mper paci et justitiai intendebas, et sanctam ecclesiam filiosque ejus protegebas, nee cito credidit donec nuntii nuntiis et testes testibus succedentes idem per om.nia personabant, et verissimum esse quod audierat lamentabiliter indicabant. Signa etiam plusquam satis manifesta interfectionis a;rchiepiscopi Thom.re delata sunt illi, quibus tandem £idem dedit, quia ulterius dissimulare non potuit quod omnibus notum fuit. Fecit ipse quod potuit ; facinus quippe ei displicuit, et qnod sibi surripere potuit ut aut illud fieri prrecepisses, ut dicebatur, aut permisisses, ut est ( 1 '1 videre, gravissime indoluit, et contra spem qua.m de te Fo • lb.) . di . conceperat evemsse non. me ocr1ter conquestus est. Consternatusque animo et duplici causa morte turbatus, sive pro coepiscopi sni Thomre pcena 'infl.icta, sive pro culpa tibi illata, quo se verteret, quid p1·ius doleret, non est facile perpendere . .A.udiens etiam dominus Papa quredam alia Deo et sanctre ecclesire refraganea fieri in regno tuo, quorum non soluzn permissor vel tutor, verum etiam praiceptor dictus es, pcenitentiam tuam et emendationem per te ipsum neri desiderans, usque hue sustinuit. Cumque crebro ad ipsum eorum clam.or pervenerit, descendit ut videret utrum. cla.morem opere compleveris. Distulit enim sententiam, donec plenius veritatem cognosceret. Quia ergo fama mendax potest esse:, vel veritatis metas e:x:cedere, qure divulgata intercapedine locorum distantium suscipit incrementum, et vel falsum ve:ro vel falsum falso accumulat, "ut" illi "perhibent qui de magnis majora. locuntur"l vel "qui nigrum in candida vertunt,"2 nos indignos conse:rvos Christi ad verita.tem e:x:aminandam, et vice ipsius cuncta pro posse et facultate nostra sananda, ad ha-s pwvincia.s cure:i..it. Quocirca, si apostolicis mandatis sicut bonus boru patris filius parere decreveris, et in nullo resistere quod tibi ipse mandavit adjuclicaveris, sed per omnia sicut decet obediveris, :fide media vel obligatione juramenti te obediendum per omnia et satis- 1 Juvenal, iv; ·20. ~ Ib. iii. 30. HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 225 faciendum, nos facias esse securos.1 Sin autem, nihil hie pro: 6.cientes, sed :iJ.,riti et confusi, ad dominum Papam repedabimus." Iratus ergo rex super hujuscemodi, ut sibi videbatur, indebita .exactione, neque quippiam occultum se juratlll'um neque quip~ piam non prretaxatum se facturum dicebat. Quippe, si ita jurasset, tale aliquid a se posset exigi quod nee facere vellet nee posset, et ita ad perjnrium tali obligatione cogeretur. Verum, si vellent, ipsi mandatum et consiliu.m domini Papre -exponerent ; suum autem esse postea aut facere aut dimittere. Il1is vero nequaquam adquiescentibus, (timuerunt enim deceptionem,) rege autem nihil aliud prosequente, sed prene resiliente, ab invicem disoesserunt. Quod pacis et justitire amatoribus non mediocriter displicuit, incentoribus vero et exasperatoribus indignationis majestatis regire gaudenter admodu. m cordi insedit . . . . V erum ut quidam amicorum beati Job .ait, "Laus ipsorum brevis est, et omne gaudium ypocritre ad instar puncti."i Qui primitus de dissidentia regis et legatorum ita exhilarati erant, jam cito mente sunt consternati; (F L 7 ) et qui prius ad repulsam legatorum acclamaverant jam 0 2 • palinodiam (ut dicitur) cecinerunt . .Archiepiscopus enim Rothomagensis et episcopus Lu:x:oviensis et alii tam episcopi quam alterius cujusque dignitatis clerici, cum fidelibus laicis, e:x:asperatam regis indignationem mitigaverunt, et materie obli• gationis ejus a legatis exactre in parte exposita, sicut ipsi ab eisdem legatis acceperant, quia in nullo regiam majestatem dehonestaret, sed ma,gis pacem et concordiam persuaderet, ipsum regem ad obaudiendum per omnia mandatis apostolicis et satisfaciendum revocaverunt. Illis ergo apud .A veranches con~ venientibus, juxta examinationem lega.torum prrefatus re:x: ju~ ravit, et clara voce et £idem omnibus faciente contestatus estr archiepiscopum Cantuariensem Thomam nusquam ipso prreci-, piente interfectum, sed neque volente, nee minus se pro morte ejus inopinata consternatum quam si proprius ejus oppetiisset filius. Sed quia iracundire .flamma commotus srepe satellites suos in prrefatum archiepiscopum exasperaverat, quem ipse quasi sibi contrarium minime dile:x:erat, quod per ipsum. eos nequ.a.quam fecisse juravit, propter ipsum fortassis fecisse nou negavit. De quo non solum satisfacere sed et satisdare juxta consilium et e.xaminationem Christianitatis et promisit et com- 1 There is something wrong here; but the intended meaning is clear. 2 Job xx_. 6, VOL. VII. Q 226 EXTRACTS RELATING TO THE plevit. ])e aliis quoque, super quibus impetebatur, sicut de vacantia ecclesiarum Anglicarum, et de indiscretis1 Clarendunioo decretis, vel siquid aliud esset quod emendare exigeretur, secu. ndum consilium suoru.m congruam faceret emendationem. Hrec est ergo forma pacis et concordire inter felicissimum Papam .A.lexandrum et invictissimum regem .A.nglire Henricum, et modus satisfactionis ipsius regis .Alberto et Teodino legatis : Ut proofatus rex statuta sua Olarendunire ad unguem obliteraret, nullum. eorum in posterum resuscitaturus; et singulis ecclesiis libertates et dignitates suas concederet, et omnibus pastoribus orbatis infra x.l dies adventus sui in .A.ngliam, can.onica mediante electione, quam illis concesserat, provideret. Insuper ut ccto• milites arm.is instructos J erosolimis per unu.m annllll'.l ad defensionem Christianorum contra paganos stipendiaret, et demum ipse rex per seipsum cum toto conatu suo, nisi alia intercurrente necessitate avocaretur, et cum licentia do:mini Papre remaneret, contra paganos militaret. Hae ergo sponsione rex conservare jurisjurandi obligation.em promisit, et promissum fideliter effectui mancipavit. Restitutaque ecclesia iu gradum. suum, et Cantuariensi reconciliata, et ilia aliisque ea-: nonice pastoribu.s illuminatis, legati Romam redierunt; rex. autem paci et justitire indesinenter intendebat. Non multo enim postea, quam rex prredictam sponsionem fecit, :filium suum uovum regem in ..A.ngliam destinavit ad id quod promisit exeqnendum. Qui veniens in .A.ngliam duxit secum. Roteroum Rothomagensem arohiepiscopu.m, et episcopum Ebroniacensem et alias excellentes person.as, qua.ten.us eoru.m officio simul cum quibusdam .A.nglire episcopis nova inungeretur regina, et eorum. consilio archiepiscopi Oantuariensis sequeretur electio canonica. Quos ideo ad inunctioneni reginre asciverat, quam ilia per Ro- F I ,, ) gerum Eboracensem et per Gilebertum Londoniensem ( 0 • Zb. et S aresb 1' r•1 ensem ce1 e b rar1. et a dmini's tran• contemps1• t, sicut rei eventus aperte declaravit. Nam convocatis episcopis et abbatibus ..A.nglire, ut prrefata solernpniter juxta morem patrim inungueretur regina, prrefati tres episcopi, qui dudum beato. Thomre restiterant, et ideo. a domino Papa anathematizati vel suspensi (licet jam, ut diximus, canonice pm·gati,) propria ipsius regis jussione ab illa inunctione sunt remoti; . administratio autem ilia per transmarinos episcopos supra nbtatos, et per quos., da:m, A.nglire episcopos, Wintoni~ celeb.rata est. Cujus:rei cau.sa 1 This word is a conjecture, the MS. being indistinct, HISTORY OF ARCHBISHOP BECKET. 227 Londoniensis episcopus acerbissim.o correptus dolore, ut dicitur, vel potius ultione percussus divina, per qnam ex ve:x:atione intellectus nonnunquam ministratur auditui, Deoque pamitentiam ipsius provocante, qui srepe percellit ut sanet, corripit ut corrigat, in lectum decidit, et gravissim.o languore seipso destitutus, ad mortem fere et irremediabilitar, ut omnibus videbatur, pluribus diebus laborabat. Donec a suis consultus et orebro persuasus [est] ut a beato Thoma, quem in vita sua supra modum inquietaverat, et post mortem etiam insectatus fuerat, veniam postularet, et de adm:isso satisfaceret et de cretero quiesceret, preniteret perfecte, et indulgentiam Dei et sancti martiris postularet. Visitatus ergo gratia Dei, et salubri castigatione ad prenitentiam provocatus, indiciis quibus poterat aquam saucti martiris cum supplicatione venire postulavit. Jam enim per triduum ingravescente morbo loquelam amiserat, et quid faoeret aut diceret penitus ignoravit. Postquam vero aqua sancti martiris intra fauces ejus recepta est et degu.stata, loquela ei restituta est et sanitas inchoata, et postea de die in diem plenius donata; liberaque voce protestatus est, ut si eum Deus per merita beati Thomre reviviscere vellet, sufficientem Deo et sancti Thomre exhiberet de contemptu reverentiam, de inobedientia humilitatem, de injuriis satisfactionem, et ipse pedibus suis locum martirii sui adiret ; [ quod et fecit.] 1 Benedictus Deus per ornnia, amen, qui sic sternit ut elevet, sic flagellat ut sanet. Perpendo enim in hoe facto quasi alterum Saulum. prostratum et Paulum resuscitatum. Cum enim episcopus prrefatus religiosa foerit persona et sapiens et litterata, in hoe ei valde surripuit, quod patri suo spirituaJi tanto et tam sancto [tarn] 2 inhumane restitit, tam inaudite rebellis fuit. Allis autem bonis suis multis et variis, qure circumspectius gesserat, meruit et ab hoe errore non suo sed divino absolvi judicio. Ecce de quo supra diximus profectus reconciliationis ipsius cum summ.o pontifi.ce, quia anima ejus, qure ex dampnatione ejus peri1'et, jam ex: reconciliatione ejus inventa est, lucrifacta est ex lenitate qure ex severitate esset labefactanda. Sarisbirie1;1sis quoque timens judicium Dei non solum reternum sed etiam temporale, sciensque durum esse incidere in manus Domini, recolensque quia semper est paratum tempus miserendi Deo, prreoocupavit faciem ejus in oonfessione, et judioium prreveni~ oratione. Proficiscen.sque Cantuariam., ante sepulcrum sa.nct1 l These words nre interlined. 2 Interlined. Q2 228 . EXTRACTS RELATING TO THE martyris in orationibus [ excuoando] 1 pernoctavit, oblationeni . suam. ibi obtulit, veniam postulavit et impetravit abso.:. (Fol. 73,) lutionem . . . . . [u1b • di • b ti" .J.!I oracens1s vero, u m sua o s - nation.a persistens, tandem et ipse pcenituit, et locum martyrii beati Thomoo cum venire supplicatione petiit.] 2 Celebrata igitur inunctione regime Winton.ire, omn.es qui aderant episcopi et abbates et alire ecclesiasticre personm, aliisque convenientibus apud Windlisoveres ad eligendum Cantuariensem archiepiscopum, beati Thom.re successorem, novo rege prrecipiente et eodem prresente convenerunt. .A.dsciti fuer\lllt et Odo prior Cantuariensis et mona.chi ejusdem ecclesire, ut_; simul cum adscitis episcopis et clericis idoneam tanto reg.imini person.am, tantre e:xcellentioo condign.um, canonice eligerent, electumque susciperent. Ubi illis astantibus ut sibi dignum pastorem secundum sacros can.ones et regis promissa eligerent, quredam personoo potius contra can.ones quam. secund.um illos prresentatre sunt, intrudendre potius quam eligendre, magisque videbatur in tali electione suscipiendi prreceptio quam Canonica. deliberatio. Prior enim Cantuariensis et monachi qui cum illo venerant, quasi qui secundum Deum electionem fieri :postu.larent, ita prudenter responderunt, ita con.stanter egerunt, ita circumspecte . se habuerunt, ut neque minis neque blanditiisaliquam personam susciperent nisi canonice electa.m. Prrosentatasque sibi person.as causis rationabilibus prretensis refu-. taverunt, non quin idonere essent personoo, sed quia sibi fue- 1·ant magis idonere. Quippe dicebatur in ecclesia Christi Can .. tuarire religiosas esse person.as et ad hujus regiminis gradum suscipiendum satis idoneas. Visum sibi si libertas canonicre electionis eis ind.ulgeretur, de se ipsis sibi decerni et provideri. pastorem debere; non oporte1·e aliquam person.am natione alienigenam vel couditione remotam vel professione divisam, [ diversam ?] cum de se haberent qui subrogari posset eii debuisset, eligere vel suscipere; prretendebant etiam dominum Odon.em priorem ecclesire Cantua..rire, virum religiosum et prudentem et sobrium et litteratum, dignum esse arohiepiscopatu _;, ipsumque et alios plures in ecclesia Oantuarire sub :reo-ularis in-,, stitutionis norma vivere, inter quos qui eis. prooficeret; canonice suscipi oporteret, de quibus propter sanct::a vitro hon.estatem et scientire p~rfectionem no~ solum episcopus vel archiepiscopus; verum eligi. po~set apostolious. . Oreterum si hooc canonica elec ... 1 Interli11ed. 2 '.l.'hese wordii are an addition to the 0t·iginal MS. HISTORY OF. ARCRBISHOP BECKET. tio eis non concederetur, esse in. Anglia et de A.ng·lis episcopos et abbates, et Cantuariensis ecclesire professionis monachos religiosos et sanctos, in quibus aliqua idonea persona idonee eligeretur, ut recursus ad transmarinos episcopos vel ab bates neque suppeteret neque competeret. I psos vero nul1a occasione, sed neque coactione, aliquem suscepturos qui canonice non ehgeretur, vel per hostium Ohristu.m non ingrederetur. 0 bea.ta=i constan.tire viros ubique prredicandos, onmibus ad exemplar subjicienaos, omnibus sub e:x:emplo imita.ndos, qui (F 1 '7Sb ) comm.uni utilitati potius quam proprire oonsulentes, pos- 0 • • teris providiores quam sibi cornmodiores, exulare vel e:x:term.inari ma1uerunt quam indignum pastorem ecclesire Christi electione prreficere, vel etiam dignum indebite suscipere ! utilius judicantes bono etiam pastore ad teznpu.s carere quam sub specie canonicre election.is mercenarium intrornittere, vel quantumlibet bonu.m contra dignitatem et privilegia Cantuariensis ecclesire intronizare. Quod audiens prrefatus rex, sicut el'at benignus et a.ffabilis et bonis pollens moribus, :o.:ihil contra. Cantuariensis ecclesiro privilegia regia potestate facere pl'tesumpsit; neque contra. patris sui proocepta et voluntatem pro illa vel cum illa statuit, sed hinc inde quad audierat benivolentire1 et audientire, voluutati et deliberationi, patris sui protelavit. Indixitque ut omnes octavo die post festurn sancti Michaelis con.veuirent, quatenus tune fieret quod . modo non potuit; videlicet ut qui metropolitan.re .A.nglorum cathedrre prresideret, beatoque Thomoo martyri succederet, juxta. voluntatem [ regis J 2 patris sui et cleri electionem eoclesire Christi Oantuariensi digna prmfioeretur persona. Interdum novus re.x: Ce.ntuariam profeotus est ad visendum sepulcrum sancti martyris, qui emu in pueritia nutriverat et quem ipse adprime dile.:x:erat. Quo veniena, gravibus se lamentis dedit, plorans et ejulans, solo tenus prostratus ante sepulcrum sanoti, eo quod in vita arohiepiscopi patri suo aliquamdiu contra eum oonsenserat, eique cum. patre suo aliquatenus restiterat, eique edictum regia majestate ded.erat ut in ecclesia sua3 Cantuariensi se reciperet, et inde non egrederetur, ne moreretur. De his et de aliis sancto martyri injuste patratis patri suo et sibi humiliter veniam precabatur. Seim.us autem . ipsum sanctum martyrem iram vel vindictam non resel'vare, sed magis pcenitentiarn delinquentium. desiderare. Susceptus autem rex a monachis ejusdem loci honorifi.ce cum procesaione, Deo et sancto martyri Thorore multa donaria obtulit, et miblto • 1 Sic MS. ' Interlined. 3 Sic MS. 230 EXTRACTS RELATING TO THE pluml promisit. Statuto ergo die venit rex. ad Windelisoures, ubi ad eligendum archlepiscopum clerus et populus convenerat. [From this point the MS. seems to be w:ritten. in .another han.d, 'the words a susceptus .... con.-ven.erat" being repeated.] Quo venientes prior Cantuarire et monachi ejusdem ecclesire, prresidente no-vo rege, assidentibus justiciis\ prresentibus episcopis et abbatibus, afiluente :rninore clero et populo, prrefatus prior Cantuarire et monachi sui, primo sermoni suo et rationi primre et privilegiia Cantuarienais • ecclesire et comm.unibus decretis innitentes, liberam sibi dari election.em postulabant, quatenus cum aacitis episcopia simul et cretero clero dignum tanto m.inisterio eligerent pastorem. Denique dictum est illis (Fol. 74.) ut al1' quam person.am nom•m arent , ne, · · l t a1 regi p acere persona, ja.m de electione aliqua superesset controversia; sin. autem displiceret, ad aliam rer:;picere oporteret. Qu.ibus verbis illi nullatenus adquiescentes responderun.t, se nullam nominare personam, nisi prius sine contradictione eis daretur optio eligendi visam sibi idoneam. Quod quia esse contrat'ium. regis patris sui edictum novus rex intelligeret, quem aciret in eligendo archiepiscopo potiua voluntatem auam qurerere quam. aliqu.an.tu.mlibet validam rationem; election.em archiepiscopi ad audientiam patris sui usque a.d festum. sanct i.A.ndrere pro~ telans, scitatis priore Can.tuariensi et mon.achis suis, ut eodem die coram. rege assisterent, dim.isit omnes ad prop1·ia. Ipse. vero novus rex ad transfretandum se ex:pedivit, sicut ei re::&: pater suus manda'Vit. Dispositisque pro volu.ntate sua regni negotiis, N ormanniam transfretavit. Prior quoq_ue Oantuariensis et monachl sui ante prmfixum sibi diem prospero cursu directi coram rege asstiterunt. Quos rex honori:fi.ce et benign.e suscipieus, expensa et omnia necessa:ria usque ad adventlllll. regia filii aui, qui nondum venit, imm.o ad qU:antumlibet m.oro~ sam comperhendinationem in. Norman.ma, gratanter obtulit, Oui illi uti decuit gratulantea di..xerunt sibi suffi.cere paupertatem suam. et expensam quam habebant, existimantes, si t'egis propitiaretur voluntas, non morosam ibi facere comperhendinationem. .Altera vice, cum srepedictus prior cum s1lli! coram rege assisteret, :rex :fixam eoru.m constantiam hum.ilitate vincere ma.lens quam austeritate, complosis manibus, fi.x:i.s in terra.m genibus, oculis sursum erectis, sic stetit coram eis, ae pecca,.. tore1:1 o!-8,mi~ana, [ae miserum. reclarnitana,]8 eo quod. in neoe:m archiep1scop1 Thomre consensisset, non quod eum interfi.ci proo- 1 The pen has been1•un th1·ough.theae w.ords. • 2 Sic MS. :i Interlined. HISTORY . OF ARCHBISHOP BECKET. 231 cepisset; sed quod ve1'ba diceret pro· quibus inter£ceretur. Et misereri sui deprecans, et sedulo repetens, et eadem concinnans verba, petit, monet, laudat, permitti sibi talem archiepiscopum Oantuariensi ecclesire pr~fi.cere qui menti sure :insideret, qui secundum cor suum ambularet, cujus obtentu ecclesire Oantuanensi benefaceret, oblata restitueret, et majestate sua protegeret; ut tali mediante archiepiscopo, infortunium quale de pro:rirno aociderat, et minora qure srepius in eadem ecclesia contigerant, penitus e:x:cluderentur. Oujus persuasibilibus verbis et ponderosis et sensu plenis, ut qui super retatem et restimationem sapientia polleret, industria et facundia, jam dictus prior Oantuariensis Odo, et ipse vir industrius et religiosus, humi]iter, reverenter, rationabiliter et circumspecte, ut qui secundum Daum fret, et nilril quod sibi accedere 1 posset timeret, respondit . . . . . [The prior is represented as discoursing at great length on the necessity of choosing a· fit person, and on the qualities which an archbishop of Canterbury ought to possess. Among other things-] . "Multre sunt causre, 0 rex, quibus oporteret archiepiscopum Cantuariensem monachum esse. Quorum omnium. maxima, (F ~ 76 ) quam supra diximua, scilicet sta.bilimentum regni, sus~ 0 • • tenta.tio patrire, religionis vigor, lretitia populi, gloria Dei. Revolve retro annalia temporum volumina, et invenies hreo oronia orationibus archiepiscoporum [ monachorum viguisse, srecularium. vero archiepiscoporum neglectu J 2 deperiisse, ipsosque quasi indignos periculo vitre vel ord.:i.nis subjacuisse, regnum quoque .A.nglorum discidio vel deditioni, divisioni vel desolationi, patuisse." . [This doctrine is then illustrated by instances. Odo, although previously a secular, took the monastic habit at his election; and under him things went well. Alfsin, a secular, was frozen to death on the Alps.] " Credo quod super eum venit prresumptio sua; credo si monachus esset, non sic eum interire sineret Deus ; privilegium enim monaohormn a Deo est." [Dunstan, a monk, was great as an archbishop; .A.lphage, a monk, received the crown of martyrdom, Stigand, a secular, was deposed; "Nee solum illi infortunium contigit, sed etiam per peccatum ejus-regnum ab .A.nglis tra,nslatum. est ad Normannos." Lanfranc and Anselm, both monks, were eminent for their virtues, and in their times the kingdom prospered.] i Sic MS. 2 Interlined. 232 THE HISTORY OF ARCHBISB:OP BECKET. "Post hos, in tempore Henrici regis avi tui, 0 rex, (Fol.'76b.) wi·l lelmus Cu rb m·1 ens1•s , c1 e n•c us nob ill's e t canon1•c us, archiepiscopus Oantuariensis factus est; [ sed] 1 quia monachicum. habitum. ante promotionero suam, sicut prrefati boni et eancti, non induit, et licet bonus intravit, non ta.men bene, audi qua1e periculum non solum in ecclesia, verum etiam in regno contigit. Hie etenirn, post homagium et fidelitatem per juramentum Henrico regi avo tuo et hreredibus suis factum, post decessum. ipsius gloriosissimi regis, . contemptis ejus hooredibus, cito declinavit, et consensit comiti Stephano, et ipsum contra juramentum suum regem inunxit; quo facto et ipse perjurii reus extitit, et regnum ad tempus a manu tua, cui hrereditario jure cessit, recessit. Et quia perjurus in inunctione ipsius regis Stephan1 nrissas celebrare prresumpsit, Dei judicio ad futurorum malorum prresagium pax in. fui.e missre proμq..ntianda et danda oblita est, et dominicum. corpus a manu consecrantis ita divinitus subtractum est, quod neque sumptlllll neque inventum est. Credo quod corpus quod ad discipulos intravit in ccenacul1ll:r1 januis clausis, hoe indigni se subtraxit manibus consecrantis. Ecce quanta mala clericus ille ecclesire intulit et regno; regno, inquam, de jure tune tuo> sed ejus prresumptione tune non tuo. V eruntamen aclliuc unum addam e:x:emplum, quod ipse melius nosti, 0 re:x:. In tempore tuo Thomas can.cellarius tuus, n.unc per martyrium Dei secretarius, voluntate et jussione tua archiepiscopus Cantuariensis factus est. Sad quia neque canonice. electus erat, neque religionis monasticre habitum. indueratJ et ipse neci succubuit, et tibi ipsi et posteritati ture quod nosti. accidit. Parco enim et def ero majestati ture. Et quia idem minus can.onice archiepiscopatum. in.deptus erat, indeptum postea sponte dimisit, et falce passionis sum peccatum purgavit. Cujus quamvis malus esset introitus, sed e:x.itus sanctus; inchoatio injusta, sed consummatio perfocta. Sed quid prosunt e:x:empla, nisi assit qui exemplificet ? TuUlll ergo est) O re:x:, ad supra dictorum bonorum arohiepiscoporum et monachorum exempla arohiepiscopum sanctum et monachum beato Thomm subrogare, imnio subrogari permittere." . , Cum hrec et bis aim.ilia -venerabilis prior Oantuariensis Odo peroraret, rex m-rectas auras et attentas dictis accommodans, iiandem breve subjecit rcsponsum, dicens .. . , . [Here the MS. breaks off.] 1 Ill.tcrlined.